Atypowy ból twarzy

Atypowy ból twarzy (PIFP) – wyzwanie diagnostyczne i terapeutyczne

Atypowy ból twarzy (PIFP), jest przewlekłym, trudnym do zdiagnozowania i leczenia schorzeniem. Charakteryzuje się uporczywym, silnym bólem twarzy, który występuje codziennie i utrzymuje się przez większość dnia. Ból jest zazwyczaj jednostronny, słabo zlokalizowany, czasami zmienia swoją lokalizację, a wraz z czasem trwania może obejmować coraz większe obszary twarzy i głowy. Ma charakter głęboki, ciągły lub napadowy. Może być opisany jako tępy, piekący, kłujący, pulsujący lub przeszywający. Często u jednego chorego nakładają bóle o różnym charakterze.

Wiele osób z atypowym bólem twarzy reaguje nadmiernie nie tylko na ból, ale też na inne bodźce. Bardziej intensywnie odczuwają dotyk czy smak, które mogą wywoływać napady bólu.

Atypowy ból twarzy często mylony jest z neuralgią trójdzielną, zwaną nieprawidłowo zapaleniem nerwu trójdzielnego. Jest to jednak inny rodzaj bólu. Ból w neuralgii jest silny, napadowy, przeszywający. Przebiega wzdłuż gałęzi nerwu trójdzielnego, a więc zawsze ból ma tę samą lokalizację i charakter.

Nie ma jednej określonej przyczyny, która go wywołuje.

Dokładna przyczyna atypowego bólu twarzy pozostaje nieznana, co utrudnia postawienie diagnozy i wybór odpowiedniego leczenia.

Niektórzy zaliczają ten rodzaj bólu do bóli funkcjonalnych. Ból funkcjonalny, choć nie do końca znamy jego przyczynę, ma swoje źródło w nieprawidłowym odbieraniu, przesyłaniu i interpretacji przez mózg sygnałów czuciowych i bólowych. Nie wiadomo dokładnie, skąd się bierze, dlaczego powstaje. Nie da się wskazać palcem choroby, która powoduje cierpienie.

Przypuszcza się też, że atypowy bólu twarzy może wynikać z uszkodzenia nerwów twarzy lub zmian w ośrodkowym układzie nerwowym. Może powstawać samoistnie, bez przyczyny, ale często zaczyna się po zabiegach stomatologicznych. Podczas zabiegów zostaje podrażniony a być może uszkodzony nerw trójdzielny unerwiający czuciowo i bólowo prawie całą twarz i jamę ustną.

Inne czynniki, takie jak stres, lęk, depresja i urazy, mogą również odgrywać rolę w rozwoju atypowego bólu twarzy.

Jak rozpoznać

Rozpoznanie atypowy ból twarzy jest trudne ze względu na brak specyficznych objawów i wyników badań. Często rozpoznaje się go metodą wykluczenia, po wykluczeniu innych możliwych przyczyn bólu twarzy, takich jak:

neuralgia trójdzielna, neuralgia n językowo - gardłowego
bóle głowy,
choroby zatok,
choroby stomatologiczne,
zaburzenia czynności stawu skroniowo - żuchwowego.

W diagnostyce atypowego bólu twarzy wykorzystuje się szczegółowy wywiad z pacjentem, badanie fizykalne oraz w celu wykluczenia innych schorzeń, badania obrazowe takie jak tomografia komputerowa lub rezonans magnetyczny.

Leczenie

Nie ma jednej, skutecznej metody leczenia atypowych bólów twarzy. Terapia jest często wielodyscyplinarna i obejmuje różne podejścia, które mogą być dostosowane do indywidualnych potrzeb pacjenta.

Niestety zdarza się, że pacjenci są poddawani niepotrzebnym i nierzadko nieodwracalnym zabiegom — by uwolnić się od bólu, chorzy decydują się na wyrwanie kolejnych, zdrowych zębów, co i tak nie przynosi poprawy.

W leczeniu atypowego bólu twarzy stosuje się kilka opcji farmakologicznych.

Podstawą leczenia są niektóre leki przeciwdepresyjne i przeciwpadaczkowe. Nie należy się ich obawiać, leki te odpowiednio dobrane nie wywołują objawów ubocznych, nie otępiają i nie uzależniają. Leczenie farmakologiczne powinno być zawsze dostosowane do indywidualnych potrzeb pacjenta i prowadzone pod nadzorem lekarza.

Leki przeciwdepresyjne (inhibitory wychwytu zwrotnego serotoniny i noradrenaliny (SNRI) lub trójcykliczne leki przeciwdepresyjne (TCA)). I nie chodzi tu o leczenie depresji, która może towarzyszyć przewlekłym silnym dolegliwościom bólowym. Zarówno ból funkcjonalny, który wynika z nieprawidłowej czynności, jak i ból neuropatyczny, który wynika z uszkodzenia układu nerwowego, nie reagują na klasyczne środki przeciwbólowe. Leki przeciwdepresyjne mają za zadanie „wyregulować nieprawidłową pracę układu nerwowego”.
Leki przeciwpadaczkowe (pregabalina i gabapentyna). Niektóre leki przeciwpadaczkowe podobnie jak przeciwdepresyjne mają wpływ na przewodzenie i interpretację sygnałów bólowych w układzie nerwowym.
Leki miorelaksacyjne: W niektórych przypadkach mogą być stosowane jako leczenie wspomagające.
Medyczna marihuana. Zawiera substancje, zwane kannabinoidami. Substancje te łączą się z receptorami układu endokannabinoidowego, który jest jednym z własnych układów przeciwbólowych układu nerwowego, działając przeciwbólowo na poziomie mózgu.

Czasem dużym wsparciem są metody niefarmakologiczne. Połączenie farmakoterapii, z różnymi formami niefarmakologicznymi może przynieść lepsze rezultaty niż sama farmakoterapia

Terapia poznawczo-behawioralna (CBT): może pomóc pacjentom radzić sobie z bólem i stresem, poprawiając jakość życia.
Techniki relaksacyjne: takie jak joga, medytacja i trening relaksacyjny, mogą zmniejszyć napięcie mięśniowe i złagodzić ból.
Hipnoza: może być skuteczna w niektórych przypadkach, pomagając pacjentom kontrolować ból i poprawić samopoczucie.
Leczenie interwencyjne, bezpieczne i nowoczesne metody leczenia bólu przewlekłego.

W przypadkach, gdy leczenie zachowawcze nie przynosi efektów, można rozważyć metody interwencyjne, takie jak:

Blokada zwoju nerwu trójdzielnego Gassera lub zwoju skrzydłowo-podniebiennego: polega na wstrzyknięciu leku znieczulającego w okolice zwoju nerwowego, co może przynieść czasową ulgę w bólu.
Pulsacyjna radiofrekwencja (PRF) zwoju nerwu trójdzielnego Gassera lub zwoju skrzydłowo-podniebiennego: polega na przyłożeniu prądu w bezpośrednim sąsiedztwie nerwów i podgrzaniu ich do temperatury 42st C. celem „uspokojenia pobudzonych” struktur nerwowych.
Termolezja zwoju nerwu trójdzielnego Gassera - nowoczesna metoda podobna do zabiegu radiofrekwencji pulsacyjnej, ale wykorzystywana jest znacznie wyższa temperatura, która ma zadanie „zniszczyć chore nerwy”. Zazwyczaj przynosi trwałe lub wieloletnie ustąpienie bólu
Zastrzyki z toksyny botulinowej: ponieważ toksyna botulinowa działa przeciwbólowo, ostrzyknięcie okolicy bólu lub okolic zakończeń nerwu trójdzielnego wychodzących na skórę może prowadzić do ustąpienia bólu.

Podsumowanie

Atypowy ból twarzy jest złożonym i trudnym do leczenia schorzeniem. Wymaga ono indywidualnego podejścia i często współpracy specjalistów z różnych dziedzin, takich jak neurologia, stomatologia, psychiatria i psychologia. Chociaż nie ma jednej, uniwersalnej metody leczenia, połączenie farmakoterapii, terapii niefarmakologicznych i w niektórych przypadkach metod interwencyjnych, może przynieść ulgę w bólu i poprawić jakość życia pacjentów.