Zespół Eagle'a
Wyrostek rylcowaty to wydłużony fragment kości na podstawie czaszki, do którego przyczepione są więzadła i mięśnie istotne dla przełykania. U kilku procent populacji wyrostek ten może być wydłużony, a u bardzo niewielkiego odsetka osób pojawia się w tym miejscu przewlekły ból.
Zespół Eagle'a tłumaczony jest jako okresowy ucisk okolicznych tkanek, w tym, bardzo licznych w tej okolicy, nerwów i naczyń krwionośnych. Wydłużony wyrostek rylcowaty może być stanem wrodzonym lub następstwem urazów czy zabiegów chirurgicznych w tej okolicy. Sam Watt Eagle, który jako pierwszy opisał tę chorobę, podejrzewał związek objawów z zabiegiem wycięcia migdałków podniebiennych (późniejsze badania nie potwierdziły tego związku). Należy też zaznaczyć, że z wiekiem dochodzi do uwapnienia więzadeł przyczepiających się do wyrostka rylcowatego.
Najczęstszym objawem jest ból przednio-bocznej okolicy szyi oraz gardła. Zwykle objawy są jednostronne oraz nasilają się podczas przełykania, ziewania, poruszania głową, a także po uciśnięciu migdałka w trakcie badania. Ból może promieniować do żuchwy, ucha, podstawy języka, a niekiedy obejmować całą głowę i szyję. Do innych objawów należy wrażenie przeszkody w gardle, a w rzadkich przypadkach szumy czy piski uszne. Klasyczne zdjęcie rentgenowskie szyi, a jeszcze lepiej tomografia komputerowa szyi, pozwalają uwidocznić wydłużony wyrostek rylcowaty.
Rozpoznanie stawiane jest, gdy spełnione zostaną następujące kryteria:
A. Każdy ból głowy, szyi, gardła i/lub twarzy spełniający kryterium C.
B. Cechy uwapnionego lub wydłużonego więzadła rylcowatego.
- choroba gardła;
- choroby zębów;
- choroby okolicznych naczyń krwionośnych
- choroby uszu;
- urazy;
- choroby kręgosłupa szyjnego;
- zaburzenia funkcjonowania stawu skroniowo-żuchwowego;
- neuralgia nerwu językowo-gardłowego;
- dysfagia syderopeniczna (zespół Plummera-Vinsona)
Szczególnym następstwem ucisku wywieranego przez wydłużony wyrostek rylcowaty może być ucisk na tętnice szyjne. Następstwem tego mogą być utraty przytomności, bóle głowy (zwykle w okolicy oka) oraz pogorszenie widzenia. Zespół Eagle'a prawdopodobnie może też doprowadzić do przejściowych ataków niedokrwiennych, udarów, rozwarstwienia tętnicy szyjnej, choć dotyczy to bardzo rzadkich sytuacji.
Najskuteczniejszym leczeniem jest operacyjne wycięcie wyrostka rylcowatego. Chirurdzy stosują dostęp przez jamę ustną lub nacięcie na szyi, coraz częściej techniką endoskopową. Inne metody leczenia stosowane są, gdy leczenie chirurgiczne jest przeciwwskazane lub nieskuteczne (ok 7% chorych). W takich sytuacjach stosowane są leki przeciwbólowe, przeciwpadaczkowe (karbamazepina, pregabalina, amitryptylina) oraz ostrzykiwanie glikokortykosteroidami. Terapia manualna nie jest zalecana ze względu na możliwe powikłania: uszkodzenie i rozwarstwienie tętnic szyjnych.