Fibromialgia

Fibromialgia FMS (fibromyalgia syndrome) mało znana choroba, zaliczana do schorzeń z kręgu bólu funkcjonalnego i związana jest z nieprawidłowym odczuwaniem bólu. Ze względu na różnorodność objawów klinicznych schorzenie określane jest również mianem zespołu fibromialgii. Fibromialgia dopiero niedawno została uznana za odrębną chorobę, i nie wszyscy lekarze są zgodni co do jej występowania, niektórzy poprzez podobieństwo dolegliwości, uważają ja raczej za rodzaj depresji z somatyzacją objawów (czyli z objawami dotyczącymi ciała). I rzeczywiście, fibromialgii często towarzyszy lęk lub depresja,
jednak z drugiej strony choroba ta rzadko występuje u pacjentów z ciężką depresją. Ocenia się, że częstość występowania fibromialgii jest dosyć wysoka i wynosi według różnych danych około 2% -10% populacji. Najczęściej pojawia się w 30. 50. rż., jednak może wystąpić w każdym wieku. Kobiety chorują 3-4 razy częściej niż mężczyźni. Istnieje również predyspozycja rodzinna do rozwoju fibromialgii. U bliskich krewnych chorych na bromialgię lub inne choroby z kręgu bólu funkcjonalnego występuje ośmiokrotnie większe ryzyko rozwinięcia się tego zespołu.

U większości pacjentów FMS rozwija się bez czynnika prowokującego, środowiskowego, ale czasem czynnikiem inicjującym może być uraz fizyczny (szczególnie tułowia), niektóre infekcje, silny stres. Objawy Fibromialgii są niecharakterystyczne. Najważniejszym objawem jest ból. Typowo fibromialgia charakteryzuje się
rozlanym przewlekłym bólem mięśniowo-szkieletowym, któremu towarzyszą liczne bólowe punkty spustowe, czyli miejsca ciała
o nadmiernej wrażliwości na ucisk.

Na początku choroby ból może być występować tylko w  jednej okolicy ciał. Często, ból zaczyna się w okolicy lędźwiowo-krzyżowej lub szyjnej kręgosłupa skąd promieniuje do góry: do głowy lub do dołu: do bioder i kończyn. Czasami
choroba rozpoczyna się bólem w obrębie kończyn górnych lub dolnych. Ból stopniowo rozszerza swój zasięg, w ciągu
miesięcy lub lat, aż stanie się uogólniony. W końcu często występuje po prawej i po lewej stronie ciała, powyżej i poniżej
pasa oraz dotyczy kręgosłupa lub klatki piersiowej.

Dolegliwości bólowe przybierają u każdego chorego inny obraz; ból jest różny, może być tępy, rozlany, głęboki, pulsujący, rzadziej jest kłujący lub ma charakter drętwienia lub mrowienia. Często ból przypomina dolegliwości spotykane w innych chorobach np. w schorzeniach kręgosłupa lub chorobach reumatycznych i obejmuje stawy, tkanki okołostawowe, ścięgna, mięśnie i więzadła. Pacjenci odczuwają kłucie, szarpanie lub palenie mięśni, często opisują też sztywność mięśni, szczególnie
poranną, i obrzęk stawów. Ból ma zmienne nasilenie nawet u tego samego chorego. Na ogół dolegliwości są bardziej nasilone rano oraz przy wykonywaniu jednostajnej czynności. Objawy mają wyraźną tendencję do zmian w dłuższej
perspektywie czasowej; dni, tygodnie, miesiące. Zaostrzenia dolegliwości występują po intensywnym wysiłku fizycznym,
ale też obserwuje się nasilanie się dolegliwości w spoczynku, im więcej chory odpoczywa, tym ból jest mocniejszy. Dolegliwości
zaostrzają się po infekcjach, urazach, przemęczeniu, ekspozycji na niekorzystne czynniki fizyczne (zimno, wilgoć,
zmiany warunków atmosferycznych) oraz w stresie.

Około 30% pacjentów z bromialgią skarży się na pogorszenie tolerancji zimna. U niektórych obserwuje się ponadto występowanie zespołu Raynauda, co w połączeniu z innymi objawami jak bóle stawów i ogólne osłabienie może nasuwać podejrzenie tocznia rumieniowatego lub twardziny układowej.

Istotnym objawem w obrazie klinicznym fibromialgii jest uczucie przewlekłego zmęczenia. Może ono nasilać się zarówno pod wpływem wysiłku fizycznego, jak i niekorzystnych sytuacji psychicznych.

Kolejnym częstym objawem fibromialgii są zaburzenia snu. Chorzy zazwyczaj śpią płytko i łatwo wybudzają się. Typową
cechą jest występujące po obudzeniu uczucie zmęczenia, nawet wtedy, gdy pacjent spał wystarczająco długo, nawet 8-10
godzin. Fibromialgii towarzyszy wiele innych współistniejących objawów: zaburzenia pamięci, koncentracji, niepokój,
obniżony nastrój, brak energii, zmęczenie i stopniowy spadek kondycji fizycznej. Może wystąpić nadwrażliwość skóry,
pseudoparestezje czyli drętwienie i mrowienie rąk i stóp oraz skóry głowy, uczucie chłodu, uczucie zimnych palców rąk i stóp, nadwrażliwość na ciepło lub zimno, drżenie rąk, wysypka, suchość oczu, suchość w jamie ustnej, dzwonienie w uszach, zawroty głowy, niejasne zaburzenia widzenia i koordynacji. Objawy takie jak przyspieszony oddech, duszność, kołatanie serca nawet w stanie spoczynku, uczucie przeszkody w gardle przypominają nerwicę i lek.

Z fibromialgią współistnieją często choroby o typie innych zaburzeń funkcjonalnych, do których należą: zaburzenia funkcji stawów skroniowożuchwowych, zespół przewlekłego zmęczenia i zespół niespokojnych nóg. Występują bóle głowy
przypominające migrenę.

U około 40-60% chorych na ?bromialgię występuje nadwrażliwość jelit, czyli wzdęcia i bóle brzucha, dolegliwości żołądkowe, zmienny rytm wypróżnień, zaparcia lub skłonność do biegunek, lub nadwrażliwość pęcherza moczowego pod
postacią częstego oddawania moczu, parcia na pęcherz, dyskomfortu w podbrzuszu.

Fibromialgia często towarzyszy innym chorobom; reumatoidalnemu zapaleniu stawów (25% pacjentów z RZS), układowemu
toczniowi rumieniowatemu (30%), zespołowi Sjögrena (50%) (6,11-13), bólom dolnego odcinka kręgosłupa (ang. low back pain), chorobom zapalnym jelit (choroba Leśniowskiego-Crohna i colitis ulcerosa), zakażeniom bakteryjnym i wirusowym,
chorobie zwyrodnieniowej stawów, łuszczycowemu zapaleniu stawów, hiperprolaktynemii oraz chorobom tarczycy.

Taką fibromialgię czasami nazywa się fibromialgią wtórną.

Przyczyna fibromialgii nie jest do końca jasna. Patogeneza tego zespołu nie polega na zaburzeniach układu mięśniowo-sz-
kieletowego i obwodowego układu nerwowego, nie jest też spowodowana zmianami o charakterze zapalnym i autoimmu-
nologicznym. Ból nie ma konkretnej przyczyny w postaci uszkodzenia tkanek w obrębie objętych nim tkanek i narządów.
Istnieje wiele dowodów sugerujących, że ból w fibromialgii jest spowodowany zaburzonym przetwarzaniem bodźców na
poziomie ośrodkowego układu nerwowego. Charakter zespołu jest związany z nieprawidłowo przebiegającymi procesami
odbioru i przetwarzania informacji czuciowej, bólowej i poznawczej w mózgu oraz zaburzeniu działania układu autono-
micznego, którym towarzyszy osłabione działanie wewnętrznych, hamujących układów kontroli bólu.

Istniejące zaburzenia w obrębie mózgu powodują z kolei zmiany funkcjonowania na obwodzie w zmianę właściwości i nadwrażliwość receptorów odbierających ból i czucie w tkankach, zaburzenia czynności autonomicznego układu nerwo-
wego, nieprawidłowego działania komórek układu immunologicznego, układu endokrynologicznego oraz zaburzenia
mikroflory bakteryjnej jelit. Fibromialgia jest chorobą mało znaną i rzadko rozpoznawaną. Pacjenci zazwyczaj wędrują do lekarzy różnych specjalności
(neurolog, ortopeda, internista, reumatolog i inni), z których każdy bezradnie rozkłada ręce i wyklucza schorzenia ze
swojej dziedziny. Ze względu na zmienne i mało charakterystyczne objawy, chory często traktowany jest jak histeryk.
Rozpoznanie ?bromialgii często stawiane jest z opóźnieniem, a niestety tylko wczesne jej rozpoznanie gwarantuje skutecz-
ne leczenie. Rozpoznanie Fibromialgii stawia się na podstawie objawów klinicznych. Nie ma specyficznych badań potwierdzających
rozpoznanie, i nie stwierdza się istotnych odchyleń w badaniach dodatkowych. W rozpoznaniu bierze się po uwagę występowanie bólu w różnych okolicach ciała, ważnym objawem są często występują-
ce problemy ze snem, zaburzenia pamięci, przewlekłe zmęczenie. Inne objawy wymieniono poniżej:

  • BEZSENNOŚĆ
  • ZMĘCZENIE/ZNUŻENIE
  • PROBLEMY Z PAMIĘCIĄ LUB ZAPAMIĘTYWANIEM
  • NERWOWOŚĆ
  • DEPRESJA
  • ZAWROTY GŁOWY
  • BÓL GŁOWY
  • DRGAWKI
  • NIEWYRAŹNE WIDZENIE
  • UCZUCIE SUCHYCH OCZU
  • PROBLEMY ZE SŁUCHEM
  • DZWONIENIE W USZACH
  • BÓL MIĘŚNI
  • OSŁABIENIE MIĘŚNI
  • UCZUCIE DRĘTWIENIA/MROWIENIA
  • BÓLE W KLATCE PIERSIOWEJ
  • UCZUCIE BRAKU TCHU
  • ŚWISZCZĄCY ODDECH
  • CZĘSTOMOCZ
  • DYSURIA
  • SKURCZE PĘCHERZA MOCZOWEGO
  • OBJAWY JELITA DRAŻLIWEGO
  • BÓL/SKURCZE BRZUCHA
  • NUDNOŚCI
  • ZAPARCIA, BÓLE NADBRZUSZA
  • BIEGUNKA
  • ZGAGA
  • WYMIOTY
  • UTRATA/ZMIANA SMAKU
  • UTRATA APETYTU
  • SUCHOŚĆ W USTACH
  • OWRZODZENIA W JAMIE USTNEJ
  • OBJAW RAYNAUDA
  • ŁATWE SINIACZENIE
  • POKRZYWKA/DERMOGRAFIZM
  • WYSYPKA
  • SWĘDZENIE
  • NADWRAŻLIWOŚĆ NA SŁOŃCE
  • GORĄCZKA
  • WYPADANIE WŁOSÓW

Leczeniem fibromialgii powinni zajmować się reumatolodzy. Ze względu jednak na małą popularność choroby rozpozna-
niem i leczeniem zazwyczaj zajmują się lekarze Medycyny Bólu. Przed postawieniem rozpoznania i rozpoczęciem leczenia należy wykluczyć szereg chorób jak reumatoidalne zapalenie
stawów, choroby autoimmunologiczne tkanki łącznej, choroby nowotworowe i niedoczynność tarczycy i depresję. Leczenie fibromialgii jest trudne i złożone. Najistotniejsze znaczenie ma walka z bólem oraz występującymi u prawie
wszystkich pacjentów zaburzeniami snu, złagodzenie objawów towarzyszących oraz poprawa funkcjonowania i jakości
życia. Ponieważ pacjenci z fibromialgią, z racji długiego zazwyczaj czasu do postawienia diagnozy, obawiają się, że chorują
na ciężką i nieznaną chorobę, ulgę można przynieść wyjaśnienie choremu istoty i natury schorzenia oraz prawdopodobne-
go mechanizmu powstawania bólu, co powoduje zmniejszenie lęku.

Nie ma jednego skutecznego leku. Jak w przypadku większości schorzeń z kręgu bólu funkcjonalnego gdzie zaburzone
jest przekaźnictwo w obrębie układu nerwowego, jako podstawowe stosuje się leki przeciwdepresyjne i przeciwpadaczko-
we, których zadaniem jest przywrócenie prawidłowej pracy układu nerwowego. Jednak nie wszystkie leki przeciwpadacz-
kowe i przeciwdepresyjne mają zastosowanie w leczeniu fibromialgii, najskuteczniejsze są te, które mają działanie prze-
ciwbólowe (np. duloksetyna, pregabalina). Aby osiągnąć efekt przeciwbólowy, nierzadko muszą być stosowane w w maksymalnych dawkach. Często łączy się ze sobą leki z  obu tych grup. Poza zmniejszeniem bólu zmniejszają one takie objawy jak zaburzenia snu i zmęczenie.
Czasem pomocne mogą być leki przeciwbólowe, takie jak paracetamol i tramadol, które zmniejszają ból i mogą poprawić
funkcjonowanie, jednak inne niesteroidowe leki przeciwzapalne, steroidy czy silne opioidy są nieskuteczne.

Medyczna marihuana / kannabinoidy- opracował dr Albert Jeznach
W wielu badaniach wykazano skuteczność kannabinoidów w leczeniu bólu przewlekłego, a za taki należy uważać fibromialgię. Obiecującą opcję terapeutyczną dla pacjentów z fbromialgią stanowi medyczna marihuana (kanabinoidy). Terapia ta wykazuje dużą skuteczność w zmniejszaniu dolegliwości bólowych, poprawie jakości życia, oraz co ważne wykazuje niewielką ilość skutków ubocznych.
Marihuanę medyczną można stosować jako lek podstawowy, w przypadku nieskuteczności tradycyjnie stosowanych leków jak duloksetyna czy pregabalina.
Dużą zaletą marihuany medycznej (kanabinoidów) jest jej szybki początek działania. Na efekty leków przeciwpadaczkowych lub przeciwdepresyjnych pacjent musi czekać co najmniej kilkanaście dni, czasem kilkadziesiąt. Po waporyzacji (wdychaniu) efekt przeciwbólowy pojawia się już po 5 minutach, a pełne działanie leku po upływie pół godziny. Dzięki temu "marihuanę medyczną" można również stosować jako leczenie dodane do leczenia podstawowego lekami przeciwdepresyjnymi lub przeciwpadaczkowymi, jako skuteczny lek w przypadku krótkotwtrałego lub nagłego zaostrzenia dolegliwości. Poza działaniem przeciwbólowym medyczna marihuana ma działanie rozluźniające mięśnie oraz nasenne.

W leczeniu należy przestrzegać kilku zasad:

  • U każdego pacjenta należy ustalić indywidualna dawkę, stosując się do zasady "start low, and go slow". W leczeniu fibromialgii preferowane są odmiany o wysokiej zawartości THC. Jeśli pacjent zgłasza działania niepożądane można uzupełnić leczenie o suplement diety zawierający tylko CBD, lub zastosować odmianę o stosunku THC do CBD 1:1.
  • W zależności od objawów towarzyszących bólowi, można wybrać odpowiednią odmianę marihuany, dodającą energii Sativa lub relaksującą Indica. Czasem dobranie idealnej odmiany wymaga wypróbowania różnych podgatunków tej niesamowitej rośliny.
  • Na podstawie dostępnych badań, po 6 miesięcznym okresie leczenia można spodziewać się: poprawy jakości snu u 73.4 % pacjentów, ustąpienia zaburzeń snu u 13.2 %, zmniejszenia objawów depresyjnych u 59.2%. W badaniach średnie natężenie bólu uległo zmniejszeniu z 9 do 5 punktów w skali 0-10 puntów.
  • Po 6 miesiącach leczenia, istotnej poprawie uległy wskaźniki jakości życia obejmujące: jakość snu, apetyt, oraz aktywność seksualną. U części pacjentów udało się również zredukować dawki opioidów oraz beznodiazepin.

Niestety jest to leczenie wiążące się ze znacznymi kosztami. Obecnie Agencja Oceny Technologii Medycznych i Taryfikacji nie zezwoliła na refundacje marihuany u pacjentów z lekooporną fibromialgią.

https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/31195754

U niewielkiej części pacjentów przynoszą ulgę leki rozluźniające mięśnie. W leczeniu Fibromialgii duże znaczenie ma
postępowanie niefarmakologiczne.Ponieważ objawy nasilają się w spoczynku podstawowe znaczenie mają regularnie wykonywane o niewielkim natężeniu
ćwiczenia usprawniające, ważne jest by aktywność była przyjemna i nie powodowała bólu. Zaleca się jazdę na rowerze,
pływanie, spacery. Pamiętać jednak należy, że nadmierny wysiłek fizyczny na ogół pogarsza przebieg choroby. Pomocna może być balneoterapia, czyli zajęcia w ciepłej wodzie, najlepiej w połączeniu z ćwiczeniami fizycznymi. Jeżeli nie ma przeciwwskazań, a chory dobrze toleruje zimno, korzyści może przynieść krioterapia ogólnoustrojowa. Powodzenie terapii zależy także od zmiany stylu życia. Zaleca się unikanie stresu związanego zarówno z pracą, jak
i obowiązkami rodzinnymi. Czasami konieczne jest wzięcie urlopu, zmiana stanowiska pracy czy rezygnacja z innych
stresujących zobowiązań. Bardzo ważny jest relaks, odprężenie i ruch.
Ważna jest higiena snu, chodzenie spać o stałej godzinie, rezygnacjaz kofeiny, odpowiednie warunki pozwalające na całkowite zrelaksowanie się, wyeliminowanie czynników zakłócających sen. W leczeniu fibromialgii stosuje się poza tym różnorodne formy terapii, dopasowując je do indywidualnych potrzeb.
Wskazana jest nauka metod walki ze stresem i obniżonym nastrojem czyli terapia behawioralno-kognitywna, nauka technik
relaksacyjnych, akupunktura, tai-chi, masaże rozluźniające.

Nasi specjaliści leczenia fibromialgii:

dr n. med. Anna Błażucka - specjalista neurolog

Anna Błażucka - ZnanyLekarz.pl

lek. med. Albert Jeznach - lekarz medycyny bólu/ lekarz medycyny konopnej (medyczna marihuana)

fb.png

instagram.png

Instytut Diagnostyki i Leczenia Bólu - Leczenie bólu głowy

ul. Kacza 8, 01-013 Warszawa

+48 22 710 33 33

Rejestracja online