Ból fantomowy

Jeżeli po amputacji kończyny lub jej części występuje doznanie czuciowe, złudzenie, że kończyna jest nadal obecna, doznanie takie nazywa się czuciem fantomowym. Część chorych odczuwa w amputowanej kończynie ból, co określa się mianem bólu fantomowego. Czucie i ból fantomowy mogą występować również po chirurgicznym odjęciu innych części ciała, na przykład po amputacji sutka czy usunięciu zęba.

Około 60-80% pacjentów po amputacjach doświadcza bólu fantomowego. Bezpośrednio po amputacji ból występuje u większości chorych, może także wystąpić po upływie miesięcy lub lat od amputacji. Przyczyna powstawania bólu fantomowego nie jest do końca poznana. Spośród czynników zwiększających częstość powstawania bólu fantomowego należy wymienić podeszły wiek chorego i ból występujący przed operacją. Duże znaczenie ma także współistnienie innego rodzaju bólu w kikucie np. bolesna blizna, odleżyna, stan zapalny wokół blizny lub zapalenie kości. U niektórych chorych wystąpienie bólu fantomowego może być spowodowane urazem kikuta. Niekiedy w miarę upływu czasu wrażenia czuciowe i ból zanikają. Czasami ból może ustąpić nawet na kilka lat, aby następnie ponownie się pojawić.

Najczęściej ból ma charakter piekący, palący, ściskający, miażdżący lub strzelający. Może on mieć charakter stały, stały z zaostrzeniami lub napadowy. Ból może się nasilać pod wpływem wielu czynników, między innymi: zmęczenia, bezsenności, lęku, zdenerwowania, podrażnienia kikuta bodźcami mechanicznymi lub termicznymi.

Na podstawie: "Patofizjologia i klasyfikacja bólu" Jan Dobrogowski, Renata Zajączkowska, Julian Dutka, Jerzy Wordliczek