Bóle w chorobach reumatycznych, RZS

Termin choroby reumatyczne dotyczy wielu stanów chorobowych. Zaliczamy do nich choroby stawów, ścięgien, więzadeł, powięzi i mięśni. Wspólną cechą jest ból zlokalizowany w układzie ruchu, stale postępujące upośledzenie funkcji, zniszczenie struktur tworzących staw, jak również tkanek pozastawowych. Do chorób reumatycznych należą następujące choroby: choroba reumatyczna, reumatoidalne zapalenie stawów - RZS, zesztywniające zapalenia stawów kręgosłupa, choroba zwyrodnieniowa stawów, uszkodzenia tarcz międzykręgowych oraz choroby pozastawowe.

Choroba reumatyczna (gośćcowa) to inaczej gorączka reumatyczna. Jest to stan chorobowy wywołany przebytym zakażeniem bakterią- paciorkowcem ß-hemolizującym rożnych narządów, np. gardła, górnych dróg oddechowych, ucha. Jako powikłanie po chorobie może wystąpić zapalenie mięśnia sercowego, zapalenie stawów, pląsawicą, rumienie i guzki podskórne.

Zesztywniające zapalenia stawów kręgosłupa to proces chorobowy, który obejmuje przede wszystkim stawy krzyżowo-biodrowe i drobne stawy kręgosłupa. Choroba ta powoduje ograniczenie ruchomości w tych stawach na skutek nadmiernego i nieprawidłowego kostnienia aparatu więzadłowego.

Choroba zwyrodnieniowa stawów (osteoarthrosis) jest chorobą powstającą w następstwie urazów, przeciążenia i wad rozwojowych stawów oraz na skutek zmian starczych występujących po 60. roku życia. (patrz choroba zwyrodnieniowa stawów). Choroby pozastawowe zaliczone do grupy chorób reumatycznych to: zapalenia kaletek maziowych, powięzi, tkanki łącznej, mięśni, nerwów, tkanki tłuszczowej, podskórnej, ścięgien i pochewek.

Reumatoidalne zapalenie stawów (RZS, gościec, dawna nazwa: gościec przewlekle postępujący) jest przewlekłą chorobą zapalną atakującą stawy i rożne inne narządy. Istotą choroby jest proces zapalny rozpoczynający się wewnątrz stawu. Dochodzi do niszczenia struktur stawu, chrząstki, kości, więzadeł i ścięgien. Nieleczona choroba prowadzi do zniszczenia stawów i ciężkiej niesprawności, a także do uszkodzenia wielu narządów i przedwczesnego zgonu. Skuteczne leczenie hamuje postęp choroby, zapobiega jej powikłaniom i umożliwia normalne funkcjonowanie. Przyczyny RZS nie zostały w pełni poznane. Na reumatoidalne zapalenie stawów choruje około 1 na 100 osób, trzykrotnie więcej kobiet niż mężczyzn. Choroba z reguły ujawnia się między 30 a 50 rokiem życia u kobiet, u mężczyzn częstość jej występowania zwiększa się wraz z wiekiem. U większości osób z RZSem, choroba rozwija się podstępnie. Może minąć kilka tygodni, a nawet miesięcy, zanim dolegliwości staną się na tyle dokuczliwe, że skłonią do szukania pomocy lekarskiej. Na początku często pojawiają się objawy "ogólne" przypominające grypę, takie jak uczucie osłabienia, stan podgorączkowy, ból mięśni, utrata apetytu a także zmniejszenie masy ciała. Mogą one wyprzedzać objawy "stawowe" lub im towarzyszyć. Głównym objawem jest ból i obrzęk w obrębie stawu, a następnie nieodwracalne jego zniszczenie i utrata ruchomości. Uszkodzenie chrząstki i innych struktur stawu przez proces zapalny sprzyja powstawaniu wtórnych zmian zwyrodnieniowych. Choroba na ogół atakuje te same miejsca po obu stronach ciała. Początkowo są to drobne stawy rąk i stóp, a w miarę postępu choroby wiele innych stawów. Nietypowym, ale możliwym początkiem choroby jest zapalenie jednego dużego stawu (np. kolanowego lub barkowego) albo wędrowanie choroby po wielu stawach.

Objawy zapalenia stawów to:

  • ból i sztywność po obudzeniu się lub po okresie "nieruszania" stawem, dochodzi do nagromadzenia płynu zapalnego i obrzęku tkanek; charakterystyczna jest sztywność poranna, która w RZS trwa zwykle ponad godzinę
  • obrzęk stawu
  • ból stawu, tkliwość na ucisk
  • ograniczenie ruchomości zajęty staw traci zdolność do wykonywania pełnego zakresu ruchów
  • deformacja stawów, która jest konsekwencją długo trwającej choroby

Reumatoidalne zapalenie stawów jest chorobą atakującą nie tylko stawy, ale również wiele innych narządów (zwłaszcza postać długotrwała, o ciężkim przebiegu). Oprócz względnie częstych zmian łagodnych, takich jak guzki reumatoidalne czy zespół suchości, bardzo rzadko mogą wystąpić ciężkie powikłania prowadzące do przedwczesnego zgonu (np. udar mózgu, zawał serca). Jeżeli pojawi się ból i obrzęk stawów, należy niezwłocznie zgłosić się do lekarza. Osoby z podejrzeniem RZSu powinny znaleźć się pod opieką reumatologa. Szybkie rozpoznanie decyduje o skuteczności leczenia, a jeśli rozpocznie się ono odpowiednio wcześnie istnieje nawet szansa na trwałe wycofanie się choroby. W leczeniu stosuje się leki modyfikujące przebieg choroby, leki działające przeciwbólowo oraz metody niefarmakologiczne:

Ważna jest edukacja chorego.

  • fizykoterapia: PENS, TENS, krioterapia, laseroterapia, ultradźwięki, pole magnetyczne
  • ćwiczenia usprawniające
  • zaopatrzenie ortopedyczne, przyrządy ułatwiające chodzenie

LECZENIE MEDYCZNĄ MARIHUANĄ

W leczeniu bólu wywołanego przez reumatoidalne zapalenie stawów (RZS) możemy stosować różne odmiany marihuany medycznej. Głównymi składnikami, na które zwracamy uwagę przy doborze odpowiedniego leku kannabinoidowego są CBD i THC. THC ma głównie działanie przeciwbólowe, a CBD przeciwzapalne. CBD powoduje zmniejszenie bólu bez działania psychoaktywnego/odurzającego. Między CBD a THC zachodzi ciekawe zjawisko synergizmu: łączne oddziaływanie tych związków jest większe niż w przypadku stosowania ich osobno.

Marihuana medyczna jest lekiem wypisywanym na receptę, a odmiana przepisana przez lekarza musi spełniać określone standardy w zakresie stężenia THC i CBD.

W bólu o podłożu zapalnym jaki występuje w  przebiegu chorób reumatycznym marihuana medyczna może być dobrą alternatywą popularnego połączenia paracetamolu z tramadolem, które nie wykazuje działania przeciwzapalnego.

Przy małym nasileniu dolegliwości bólowych najlepsze są odmiany o wysokiej zawartości CBD, a niskiej THC, będące alternatywą dla NLPZ.

Odmiany marihuany zwierające zbliżone do siebie stężenia THC i CBD są przeznaczone dla pacjentów z bardziej nasilonymi dolegliwościami.

Obecnie jedyna dostępna w Polsce forma marihuany medycznej to susz. Lek przyjmuje się przez waporyzację, czyli inhalację aerozolu powstałego z podgrzania produktu powyżej temperatury parowania kanabinoidów, jednak wciąż poniżej temperatury spalania. Taka forma podania leku powoduje też wyciszenie stanu zapalnego w całym organizmie.

Poza medyczną marihuaną w będącą lekiem na rynku suplementów diety występuje wiele olejków CBD, które są skoncentrowanymi, rozpuszczonymi w oleju wyciągami z Cannabis sativa L. W olejkach substancja ta pochodzi z konopi siewnych, które można uprawiać w Polsce. Dostępne w kraju odmiany rośliny zawierają ok 2-3 % CBD i mniej niż 0,2% THC. Stężenie CBD w olejkach waha się od kilku do 30%, jednak wraz z jego wzrostem rośnie także ryzyko wytrącania się czyli krystalizacji cząsteczek aktywnych. Ponieważ olejki są to suplementami diety, przeciwieństwie do leków, nie podlegają tak dokładnym jak leki odpowiednim kontrolom i problemem podczas produkcji olejków jest brak wystandaryzowanej, stałej dawki substancji czynnej olejku.

W chorobach zapalnych stawów popularne są leki z grupy NLPZ często podawane w formie maści lub żelu. Taka forma podania, nazywana transdermalną, pozwala zmniejszyć ryzyko ogólnoustrojowych działań niepożądanych i zwiększyć stężenie substancji leczniczej w obrębie chorego stawu. Powstaje pytanie czy medycznej marihuany nie podawać również w taki sposób. Niestety stworzenie odpowiedniego podłoża transdemalnego dla marihuany jest bardzo skomplikowanym procesem. Proste zmieszanie maści z olejkiem CBD nie zapewnia transportu kanabinoidów przez barierę skórną do wnętrza stawu.

Bibliografia

https://academic.oup.com/rheumatology/article/45/1/50/1788693

https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC4243420/

https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC2453762/

Nasi specjaliści:

ek. med. Albert Jeznach - lekarz medycyny konopnej (medyczna marihuana)

dr n. med. Jarosław Leś - lekarz medycyny bólu / anestezjolog

Jarosław Leś - ZnanyLekarz.pl


lek. med. Joanna Grzesiak - lekarz medycyny bólu / anestezjolog

Joanna Grzesiak - ZnanyLekarz.pl

fb.png

instagram.png

Instytut Diagnostyki i Leczenia Bólu - Leczenie bólu głowy

ul. Kacza 8, 01-013 Warszawa

+48 22 710 33 33

Rejestracja online